Interviewer: Cô có thể nói về trải nghiệm cô qua Mỹ như sao không? Hồi xưa cô có đi vượt biên không? 
Can you share about your experience coming to America?

Nga: Có.
Yes.

Interviewer: Cô đi năm nào?
What year did you go?

Nga: Hồi năm 79 thì cô đi, rồi xong tính cách là nhà nước cho đi. Vượt biên mà nhà nước cho đi. Mình phải đóng tiền cho nhà nước. Chương trình nó gọi là… cô quên cái chữ đỏ ra sao nhưng mà mình đi. Mình trả tiền cho nhà nước rồi nhà nước cho mình đi. Tất cả là có ba chuyến mà nhà nước cho đóng tiền để mà đi. Nước Việt Nam. Hai chuyến đi được, còn chuyến của cô thì ở bên Mỹ này nói Việt Nam xuất cảnh người bắt họ pháp. Thành ra cái chuyện của cô phải trở lại. Tàu đông lắm. Tàu của cô… từ cái tàu nhỏ nó đưa ra tàu lớn… tàu lớn có cô nhớ không lầm là bốn năm ngàn người. Tại gì mình đóng tiền mình đi, nó cho mình đi, đi công khai. Thành ra đi đông lắm.
I went in 1979, and the government let us go. We escaped but the government let us go. We had to pay money to the government. The program was called… I forgot the word but we went. We paid the government and they let us go. Altogether there were three trips that the government allowed us to pay to go. The Vietnamese government. There were two trips that went first, but for my trip, the United States said that Vietnam was illegally exporting people. So my ship had to return. The ship was very crowded. My ship… we went from a small boat to get to the big ship… the big ship if I remember correctly had 4-5 thousand people. Because we had to pay to go, they let us go, so we went publicly. So it was very crowded.

Interviewer: This was allowed by the communist government.
Cái này là chính phủ cộng sản cho đi ha?

Nga: Dạ chính phủ Việt Nam, chính phủ cộng sản cho đi. Lúc đó nó bài người Hoa. Người Hoa là nó cho đồng tiền đi. Năm đó nó vậy đó.
Yes, the Vietnamese government, the communist government let us go. It was for Hoa [ethnically Chinese] people. If you were Hoa, they let you pay to go. It was like that that year.

Interviewer: Bốn năm ngàn người đó ai cũng phải đóng tiền mới lên cái tàu đó được?
Those 4-5 thousand people all had to pay in order to go on the ship?

Nga: Dạ, dạ.
Yes, yes.

Interviewer: Cô có nhỏ khoảng bao nhiêu tiền không?
Do you remember approximately how much?

Nga: Hồi xưa nó tính bằng vàng. Thì một người mà 12 tuổi trở xuống thì không có đóng. Mà 12 tuổi tôi 18 tuổi thì… tại vì cô không có con tuổi đó cho nên cô không rành. Nhưng mà cái này giấy tờ của ông anh chồng ông lo. Thành ra cứ đưa tiền cho ông, ông lo. Còn người lớn như cô với ông chồng cô là một người đóng là bốn lượng vàng. 
Back then they measured in gold. If you were 12 and under then you didn’t have to pay. If you were 12-18 years old then… because I didn’t have children that age I’m not too familiar. But all this paperwork was taken care of by my brother-in-law. So we gave him money and he took care of it. Adults like me and my husband were each 4 taels of gold.

Interviewer: Rồi lúc cô đi là có đi với chồng cô ha?
When you left, did you go with your husband?

Nga: Ông chồng với lại thằng con. Lúc đó nó mới 5 tuổi thành ra cô với lại ông chồng đóng thoi. Nó không cần đóng tại vì nó dưới mười hai tuổi.
My husband and my son. He was 5 years old at the time so only my husband and I had to pay. He didn’t need to pay because he was under 12 years old.

Interviewer: Cô nói cô phải trở lại ha?
You said you had to return?

Nga: Dạ trở lại trong đất liền.
Yes, return to land.

Interviewer: Ở bao nhiêu lâu? 
How long did you stay?

Nga: Cô ở trên tàu là 41 ngày.
I was on the boat for 41 days. 

Interviewer: Trong 41 ngày đó có làm cái gì?
What did you do in those 41 days?

Nga: Đâu có làm gì. Ngày nó cũng cho mình ăn hai buổi. Cháo thì nó cho một người một chén vậy nè, rồi có khi một chút xíu bánh mì. Một buổi ăn chén cháo hoặc chút xíu bánh mì vậy đó. 
I didn’t do anything. Every day they gave us 2 meals. They would give everyone a bowl of porridge, or sometimes a little bit of bread. For one meal you’d either eat porridge or a little bread.

Interviewer: Rồi nó có nói gì với cô… chừng nào sẽ đi hay là không?
Did they say anything to you… when you’d leave or anything like that?

Nga: Trên tàu nó mới thông báo. Tại vì nó chạy vòng vòng ở biển, cũng còn thấy Việt Nam. Nó cho mình ra cái tàu đó rồi đó thì mình ở trong tàu đó đâu có gì đâu mà làm. Rồi đi vòng vòng, mình xin hoạt trong đó. Gần tới ngày về nó nói là bên Mỹ nói là Việt Nam xuất cảnh người bắt hợp pháp. Còn người ta đi vượt biên thì đóng tiền chỗ ghe người ta lén người ta đi. Còn cái này đi công khai thành ra nó không cho đi. Nhưng mà ông đó, họ nói là bây giờ, về đi, vẻ trở lại đất liền đi. Rồi ai có thân nhân mã ở nước ngoài bảo lãnh thì nó sẽ cho đi. Mỹ nó hứa như vậy.
They didn’t announce anything until we were on the boat. Because they were just circling around at sea, we were still able to see Vietnam. We went around and around, and just did things on the ship. When it was almost time to return they told us that America said Vietnam was illegally exporting people. Some people who left by boat just paid at their boats and secretly escaped. But this was all public so they didn’t let us go. But they told us to return to land and if anyone had any relatives abroad, then they can sponsor you and you can go. America promised this.

Interviewer: Rồi sao?
And then?

Nga: Rồi xong rồi cô mới ở 41 ngày rồi nó cho vô ở đất liền trong một khu vậy đó. Nhà dân thì nó cất một cái nhà lá. Một nhà nọ cho một hộ vô ở trong đó. Rồi ai mà có thân nhân ở Sài Gòn hoặc ở tỉnh nào mà vô lãnh về thì họ cho đi về. Tại vì cô biết không? Ăn đói quá. Người nào người nấy ốm nhom. Cho nên chính phủ nó muốn giữ mình ở đó cho mình ăn uống cho mình tròn trịa trở lại chút rồi nó mới cho mình về. Chính phủ Việt Nam nó cũng sợ là đi ra mà thấy 41 ngày mà ăn có chút vậy thôi, đi lên đất liền rồi ăn uống đàng hoàng trở lại đi rồi nó giải quyết cho về. Tại cái này mình đi đóng tiền mà cho nên nó không phải bắt ở tù. Nhưng mà nó muốn mình hầu sức khỏe rồi mới đi về.
Then I stayed for 41 days and then they let us return to land in this area. They built straw houses for people. Each house had like one family. If anyone had relatives in Saigon or another province, they could come pick them up and go home. Because you know what? We were all hungry. Everyone was very skinny. So the government wanted to keep us there so we could eat and become fatter before letting us go home. The Vietnamese government was afraid about keeping us for 41 days without a lot of food. So they told us to go back to land, eat properly, and they would help us go home. Because we paid them to go, it wasn’t like they were keeping us in prison. But they wanted us to get healthy before we could go home.

Nga: Ở trên tàu thì cô biết là có nhiều người già đi, rồi cung đối. Không có đồ ăn nhiều cũng đối. Cô nhớ là chết 14 người. Mà trên đó mấy người đó người sinh 14 người luôn.
I know that there were a lot of elders on the ship and they were hungry. There wasn’t a lot of food so they starved. I remember that 14 people died. But people on the boat also gave birth to 14 people.

Interviewer: Có người có bầu rồi đẻ trên tàu ha?
There were pregnant people who gave birth on the ship?

Nga: Dạ đẻ trên tàu luôn.
Yes, gave birth on the ship.

Interviewer: Mà tại sao ở tới 41 ngày? Lâu quá ha.
But why 41 days? So long.

Nga: Tại vì chờ chính phủ Mỹ cho vô. Việt Nam giờ nó lấy tiền rồi thành ra nó muốn điều đình với Thái Lan hay mấy chỗ tiếp nhận máy trạm đầu tiên. Bên đó họ nói không được, họ không nhận tại vì nhiều quá. Phải chi mà người ta đi vượt biên một lần có mấy trăm người. Còn cái này tới mấy ngàn người.
Because we were waiting for the American government to let us in. Vietnam already took our money so they wanted to negotiate with Thailand and other countries that were accepting at first. They said it’s not possible, they can’t accept us because there’s too many people. For boats, there are hundreds of people at a time. But in this case there were thousands of people.
[24:21]

Interviewer: Hai chuyến đầu đi Thái Lan ha?
The first two ships went to Thailand?

Nga: Một chuyến đi qua Hồng Kông. Chuyến thứ hai đi qua Philippines. Chị chồng của cô đi cái chuyện thứ hai, đi qua Philippines.
One went to Hong Kong.
The second ship went to the Philippines. My husband’s sister was on the second ship to the Philippines.

Interviewer: Rồi sau đó thì sao? Cô về Sài Gòn ha?
What happened next? You returned to Saigon?

Nga: Dạ, cô về Sài Gòn trở lại. Sau đó cô về Sài Gòn thì cô lên cái chỗ, không phải tòa đại sứ, mà là cái chỗ mà làm giấy bảo lãnh. Rồi cô mới làm đơn. Chị của cô mà đi qua Philippines… chị cũng ở trên tàu sáu tháng… qua tới Philippines chị nói chị ở trên tàu sáu tháng. Chưa có ai nhận, chưa
có nước nào nhận. Chị nói. Ở trên tàu thôi chứ chưa xuống đất liền. Ở trên tàu sáu tháng rồi Mỹ mới cho vô.
Yes, I went back to Saigon again. After I went back to Saigon, I went to a place, not the embassy, but a place where you did the sponsorship paperwork. And I applied. My sister-in-law who went to the Philippines… she was on her ship for 6 months. She said that when they got to the Philippines they had to stay on the boat for 6 months. Nobody was accepting them, no country was accepting them. She told us that. She stayed on the boat and wasn’t able to go to land. They were on the boat for 6 months until America let them in.

Interviewer: So chị của cô…
So your sister…

Nga: Chị của cô, chị của ông chồng.
My sister, my husband’s sister.

Interviewer: Chị của cô đã qua Mỹ.
Your sister already came to America.

Nga: Qua Mỹ.
Came to America.

Interviewer: Rồi bảo lãnh cô.
And sponsored you.

Nga: Bảo lãnh.
Yes sponsored.

Interviewer: Năm cô đi qua Mỹ là năm nào?
What year did you come to America?

Nga: Cô về cô làm giấy xong. Rồi cái passport visa trục trặc một cái là cái hình của thằng con bị mờ. Thành ra, trên chỗ xuất cảnh nó mới gọi. Thành ra, tới năm 84 cô mới đi. Không có bị cái đó thì năm 81-82 cô đi rồi. Tại một cái này nữa nè. Lúc mà cô đóng tiền đi, nhà của cô là ở Sài Gòn,
mà ông anh chồng mới về tỉnh Bến Tre, ông mua cái hộ khẩu ở đó đặng chuyển tụi này xuống dưới đặng mà đi nó rẻ hơn. Còn nếu mà lấy địa chỉ ở Sài Gòn thì đi tới mười mấy luồng một người.
I went back and I finished the paperwork. Then there was an issue with the visa, my son’s photo was blurry. So the office called. So I didn’t go until 1984. If it wasn’t for that issue, I would have left 1981-1982. Also this. When we paid, my home was in Saigon, but my brother-in-law went to Ben Tre province. He bought a household registration there so we can go down there and leave [the country] at a cheaper rate. But if we used the Saigon address then it would have been 10+ taels for each person.

Interviewer: Mình nói quê mình ở Bến Tre thì nó rẻ hơn?
If you said your hometown was Ben Tre then it’s cheaper?

Nga: Rẻ hơn. Còn nếu mà tại Sài Gòn đi, như người chị của cô, thì nó tới 13 lượng vàng, tức là cũng gần 20 ounces. Nhờ mua địa chỉ ở dưới thành ra cô đóng hai vợ chồng có tám cây thôi. Cheaper. But if you left from Saigon, like my sister-in-law, then it was 13 taels, which is about 20 ounces [?]. Because we bought the address down there, my husband and I only paid 8.